İlk Türk müteşebbislerinden, Mühürdârzade Nuri (Demirağ) Bey, 1886 yılında Divriği'de doğdu. Divriği Rüştiye Mektebi’ni bitirdikten sonra öğretmen yardımcısı olarak bir müddet bu rüştiyede görev yaptı. 1903'te Ziraat Bankası’nın açtığı memurluk sınavını kazanarak Kangal kazasındaki şubeye, bir yıl sonra ise Koçgiri Şubesi’ne atandı. 1910’da Maliye Nezareti’nin sınavını kazanarak maliye memuru oldu.
Nuri Bey, 1918 yılında İşgal İstanbul'unda gördüğü hakaretten dolayı Maliye Müfettişliği memuriyetinden istifa etmişti. Elinde kalan 252 kağıt lirayla ticarete atılmaya karar verdi. O dönem yabancı sermaye tekelinde bulunan sigara kağıdı işine girdi ve 1922 yılında ilk Türk sigara kağıdını imal etmeye başladı. İsmi de manidârdı, "Türk Zaferi". İşgale karşı psikolojik bir direniş manasına da gelen bu "Türk zaferi" sigara kağıdı oldukça rağbet gördü. Nuri bey 252 kağıt lira ile başladığı sermayesini 3 yılda 84.000 kağıt liraya çıkardı. 1925 yılında sigara kağıdı imalatının devlet tekeline alınmasıyla Nuri Bey imalatı bırakarak diğer sektörlere atılım yaptı.
Nuri Bey, Cumhuriyet'in ilk yıllarında da bir girişimci olarak pek çok başarıya imza atmıştı. İlk Türk Demiryolu müteahhiti olan Nuri Bey'e ve ortağı olan kardeşine başarılarında dolayı Atatürk tarafından "Demirağ" soyadı verildi. 1931'de İstanbul'a Boğaz Köprüsü inşaası projesini ve 1936'de milli uçak fabrikası girişimini başlattıysa da hükümetten gereken desteği bulamadı. Yaşadığı hayal kırıklıkları neticesinde 1945 yılında "Milli Kalkınma Partisi"ni kurarak hükümetin "Devletçi" ekonomi politikasına karşı siyasal mücadeleye girişti lakin parti başarılı olamadı. 1954'de Demokrat Parti'den Sivas milletvekili seçilen Demirağ, 1957'de vefat etti.
Sigaranın kapağında ve tanıtımında yazan eski yazı metin şöyledir:
EN NEFİS VE EN ALÂ
"TÜRK ZAFERİ"
SİGARA KAĞIDI
TÜRK ZAFERİNİ HER TÜRKÜN KALBİNDE YAŞATMAK VE KURTULUŞ GÜNLERİNİ KUTLAMAK İÇÜN ZAFER-İ MİLLİNİN İSTİHSALİNE FİİLEN BAŞLANDIĞI ESNADA TEBERRÜKEN İSTANBUL’DA BU KÂĞIDIN İMALİNE BAŞLADIM. CENAB-I HAKKA ÇOK ŞÜKÜR BU EMEL HUSUL BULDU.
AZİZ KARDAŞ
DÜŞÜN HEDEF VE GAYENİ İYİ BİL. KESENİ, SIHHATİNİ VE MİLLİ İKTİSADİ KORUMAK İÇİN BU KÂĞIDI İSTİMAL ET TÜRK ZAFERİYLE HİÇ BİR KÂĞIT MÜSABAKAYA ÇIKMADI VE ÇIKAMAZ. DÜNYANIN EN İYİ KÂĞIDIDIR. GİZLİ ŞİRKETİ OLMAYAN YEGÂNE MÜSLÜMAN VE TÜRK MALI VE MAMULÂTIDIR. BU KÂĞITTAN DAHA İYİSİNİ İSPAT EDENE 10.000 LİRA VERİR, FABRİKAMI YAKARIM.
İSTANBUL KETENCİLER: SABUNCU HANI CADDESİ
NUMERO 13
HAYIRLIZADE ALİ RIZA
BURSA’DA DEPOSU: TUZ PAZARINDA 49,51 NÜMERORDA ÖMER LÜTFİ EFENDİ TİCARETHANESİ.
Kaynak:
www.nuridemirag.com
www.divrigidernegi.com
Fatih M. Dervişoğlu, "Nuri Demirağ-Türkiye'nin Havacılık Efsanesi", Ötüken Yay. İstanbul, 2007.
M. Necmettin Delirorman, "Nuri Demirağ'ın Hayat ve Mücadeleleri" Nu. D. Matbaası, İstanbul, 1957.
Ziya Şakir, "Nuri Demirağ Kimdir?", Kenan Matbaası, İstanbul, 1947.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder