Güreş, bilindiği üzere Türklerin ata sporudur. Türkler bu spor dalının en önemli isimlerini yetiştirmiştir. Bununla birlikte "Yağlı Güreş" Türk kültürünün en önemli ögelerinden birisidir. Yüzyıllardır sürdürülen ve günümüzde Edirne'de gerçekleştirilen "Kırkpınar Müsabakaları" yağlı güreşin en önemli organizasyonudur. Bunun yanında Türkiye'de halen yöresel etkinlikler çerçevesinde yağlı güreş müsabakaları düzenlenmekte ve halk tarafından ilgi ile takip edilmektedir. Ayrıca belirtmek gerekirse güreş, Mustafa Kemal Atatürk'ün de özel ilgi ile takip ettiği bir spor dalıdır.
Balıkesir yöresini bilenler ve güreşe aşina olanlar pek tabii bilirler ki Balıkesir’in önemli sembollerinden birisi de “Son Yenilmez Osmanlı Pehlivanı” Kurtdereli Mehmet Pehlivan’dır. 1864’te şimdi Bulgaristan sınırları içinde bulunan ve Türklerin yoğun olarak yaşadığı Deliorman bölgesindeki Tırnova vilayetinin Selvi kasabasına bağlı Bukriva (Çobanköy) köyünde doğdu. Ailesi ile birlikte 93 Harbi sırasında göçerek Balıkesir’in Kurtdere köyüne yerleşti. Çocuk yaşta güreşe başlayan Mehmet, daha henüz 19 yaşına geldiğinde 1.89 boyu ve 123 kiloluk cüssesi ile düğün güreşlerinde boy göstermeye başladı. İlk derslerini Kadırga Meydanı güreşçilerinden aldı. Devrinin meşhur pehlivanları Koca Yusuf, Katrancı Halil, Adalı Halil, Filiz Nurullah, Kara Ahmet, Karagöz Ali ve Hergeleci İbrahim ile güreş müsabakaları yaptı. Mehmet 1885'te 21 yaşındayken, tüm zamanların en büyük pehlivanı Koca Yusuf'un karşısına çıktığında Yusuf güreşi yarıda kesip "Yazıktır, ezdirmeyin bu yetenekli delikanlıyı bana. O, ileride büyük bir pehlivan olacak" diyerek Mehmet'e iltifatta bulunmuş ve parsayı (müsabaka parasını) ona bırakmıştır. Daha sonra Mehmet güreş camiasında "Kurtdereli Mehmet Pehlivan" adıyla nam salmaya başlamıştır. 1899’da Kara Osman ve Adalı Halil'i yenerek Kırkpınar Başpehlivanı oldu.Yetişkinliğinde 1.95 boyunda 148 kilo ağırlığındaydı.
Yurtdışında da müsabakalara katılan Kurtdereli, Fransa, İngiltere ve ABD'de büyük başarılar kazandı ve Dünya Şampiyonu oldu. Kurtdereli, daha sonra Fransa, Britanya (İngiltere), Hollanda ve Amerika gibi ülkelere giderek yaptığı güreşlerde hiç yenilgi yüzü görmedi. Başarılarından dolayı 5 Aralık 1901'de II. Abdülhamid tarafından "Gümüş Sanayi Madalyası" ile ödüllendirildi ve yine Sultan Hamid tarafından 1908'de kendisine 4. dereceden Mecidi Nişanı Berat verildi. Ayrıca Sultan Mehmet Reşat tarafından 5 Mart 1910'da iki adet "Gümüş Sanayi Madalyası" ile ödüllendirildi.
Kurtdereli yurtdışındaki başarılarının yanı sıra 1911 de Talimhane güreşlerindeki şampiyonluğu ile de efsaneleşmiştir. 47 yaşında, bir kolu romatizmalı ve idmansız bir şekilde, maddi sıkıntılarından dolayı katıldığı müsabakalarda dillere destan bir şampiyonluk kazanmış ve başarısını "donanma yardımı!" diye nara atarak ilan etmiştir. Bu güreşlerde, Donanma Cemiyeti, yeni gemiler yaptırma girişiminde bulunmuş ve Kurtdereli sayesinde 600 altın lira toplamıştır. Kurtdereli aynı sene güreşi bıraktı.
Kurtdereli Mehmet Pehlivan'ın ne denli ulusal bilince sahip bir sporcu olduğunu gösteren başka bir anektoda da burada özellikle yer vermek gerekir. Kurtdereli Mehmet, 1931’de Himaye-i Etfal Cemiyeti yararına Ankara’da düzenlenen müsabakalara Başhakem olarak katılmıştır. Bu müsabakalar sırasında gazetecilere verdiği mülakatta söylediği “Güreşirken, bütün Türk milletini arkamda hisseder ve onun şerefini korumak için her şeyi yapardım. Ve sanki bütün Türk milletinin kuvvetinin arkamdan dayandığını hissederdim.” sözü Reis-i Cumhur Gazi M. Kemal Paşa’yı çok etkilemiştir. Gazi, Başpehlivana mektup göndererek “senin bu değerli sözünü, Türk sporcularına bir meslek düsturu olarak kaydediyorum...” iltifatında bulunmuş, 1000 lira da para ödülü vermiştir. Kurtdereli Pehlivan, ulusal ve uluslararası başarılarla dolu örnek spor yaşamının yanında her milli sporcunun örnek alması gereken bir prensibi de dillendirerek geleceğin Türk sporcularına miras bırakmıştır.
Mehmet Pehlivan 1939’da vefat etti. Göç edip yerleştiği Balıkesir'deki Kurtdere köyünde, her sene Kurtdereli Mehmet Pehlivan adına, Kırkpınar'dan sonra Türkiye'nin en büyük yağlı güreş organizasyonu olan "Geleneksel Kurtdereli Yağlı Güreşleri" düzenlenmektedir. Ayrıca yine Balıkesir'de ismini taşıyan "Kurtdereli Kapalı Spor Salonu" ve Balıkesir Valiliği binasının yanında bulunan bir anıt heykeli bulunmaktadır.
bkz. https://www.karesi.bel.tr/statik/kurtdereli-mehmet-pehlivan-kimdir/?dil=tr_TR
Özbay Güven, "Atatürk ve Güreş", Erdem Dergisi, Cilt:6, Sayı: 18, Eylül 1990 s. 625-657.
Özbay Güven, "Türklerde Pehlivanlık Kültürü Ve Kurtdereli Mehmet Pehlivan", Türk Yurdu, Şubat 2015 - Yıl 104 - Sayı 330.
Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın Kurtdereli Mehmet Pehlivan'a gönderdiği mektubun sureti.
Kurtdereli Mehmet'in Yenişehirli Rüstem Pehlivan ile fotoğrafı olan yazı.1898 tarihli Servet-i Fünun dergisinden.
Kurtdereli Mehmet Pehlivan'ın Balıkesir'de bulunan anıt heykeli.
Kurtdereli Mehmet pehlivanın annesinin de iri ve sağlam yapılı olduğunu dinledim Kulağımda kalmış.Annesi bebek iken tarlada çapa yapıyormuş Mehmet bebek ağlamaya başlamış.Annesi çapa yapar vaziyette memesini omuzundan aşırıp Kurtdereliyi emzirmiş Zayıf anne ve babanın çocuğu da zayıf oluyor.Bana da mantıklı geldi.
YanıtlaSilEmzirme ile ilgili alakalı aktardığınız gibi bu tür hikayeler halk arasında dolaşır. Çoğunlukla mübalağa payı da yüksektir. Ama ebeveynlerinin iri yapılı olması olasılığı yüksek olduğu gibi bir kaç kuşak öncesinden de bu özellikler gelebilir. Kurtdereli Mehmet gibi Deliorman bölgesin ve çevresinden çok iri yapılı pehlivan çıkmıştır: Koca Yusuf (1.88 m 115 kg), Filiz Nurullah (2.18 m 175 kg) Kel Aliço (1.90 m 120-130 kg)
YanıtlaSil